کسی بر گرفت از جهان کام دل

که یکدل ُبوَد با وی آرام دل

ازدواج سنگ بنای تشکیل خانواده است، لذا آن را رابطه ای دینی و قانونیتعریف می کنندکه مرد و زن را برایمشارکت همیشگیدر زندگی به هم می پیوندد.

در ایران ازدواج کاملاً مذهبیانجام می گیرد. عاقد خطبه دینی می خواند و عقد را جاری می کند و این امر را در اسناد رسمی ثبت می نمایند و ضوابط و شرایط را در عقد نامه می نویسند. در امر ازدواج و تشکیل خانواده در جامعه های گوناگون ، اهداف و انگیزه های متعددی وجود داشته است.

در مکتب اسلاماین اهداف  و انگیزهها بدین قرار ذکر شده است:

1-ایجاد کانون آسایش و آرامش برای زن و مرد

یکی از مهمترین و شاید اولین انگیزه ازدواج براساس این مکتب ، ایجاد کانونی است که در آن زن و مرد احساس آرامش کنند . زیرا زنان آرامش دهنده روانی مردانند و زن و مرد به دوستی با هم نیازمندند .

در قرآن کریم آیه 21 ، سوره روم خداوند می فرماید :

" از نشانه های او ( خدا ) این است که از خود شما برایتان همسرانی آفرید تا در کنار آنها آرام گیرید و میان شما دوستی وصمیمیت به وجود آورد . به راستی  برای مردمی که بیندیشند در این کار نشانه هایی است ."

2- حفظ عفت و پاکدامنی

پیامبر اکرم (ص)می فرماید :" آن کس که ازدواج کند نیمی از دینش را حفظ کرده است و بر اوست که نصف دیگر را از خطر دور بدارد ."

3ـ دوستی ، محبت و عشق

ازمحبت نار نوری می شود    وز محبت دیو حوری می شود

روان شناسان یکی از نیازهای اساسی و مهم آدمی را نیاز به محبت ذکر کرده اند . آدمی در هر سن و مرحله ای از حیات خویش به محبت احتیاج دارد و علاقه مند است که دیگران او را دوست بدارند وبه او مهر بورزند.

یکی از راه های مهم و مؤثر ابراز مهر و محبت و برقراری دوستی بین زن ومرد ، ازدواج است . آثار محبت و تبدیل آن به عشق و علاقه وافر و همبستگی عمیق روانی و عاطفی ، پیوند زن و مرد را تحکیم بخشیده ، فضای خانواده را به فضایی صمیمی ، گرم ، پرطراوت ، شاداب و بالنده مبدل می کند .

محبت کردن و محبت دیدن ، رضایت خاطر پدیدمیآورد و تعادل روانی زن و مرد را ممکنمیسازد . محبت صفا دهنده وجود است و شفابخش دردها .

4ـ برقراری تعادل در وجود آدمی ، تأمین سلامت جسم و روان،رهایی از تنهایی

یکی از انگیزه های مهم ازدواج تأمین سلامت جسم و روان زن و مرد از طریق ارضای احتیاجات جسمانی و روانی است . نیاز به امنیت خاطر ، نیاز به معاشرت ، نیاز به درددل ، نیاز به تغذیه و ...که اگر به درستی و به موقع ارضاء نشوند و از جاده اعتدال خارج گردند ، نابسامانی ها و زیان های فراوانی را در زندگی فردی و اجتماعی پدید می آورند . لذا ازدواج از عوامل مهم و مؤثر در ایجاد آرامش و سکون آدمی و سبب اساسی تعادل وجود است .

ازدواج به زندگی زن و مرد جهت می بخشد و مرد و زنِ نگران ، مضطرب و سرکش را آرام ساخته ، موجبات حفظ سلامت تن و روان آنان را فراهم می کند .

خودداری از ازدواج و در نتیجه عدم ارضای پاره ای از نیازهای آدمی ممکن است زمینه اختلالات عاطفی و بیماری های جسمانی و روانی را مساعد سازد و خروج از اعتدالِ وجود را ممکن نماید .

5ـ کمک به رشد و تکامل یکدیگر

یکی دیگر از انگیزه های ازدواج کمک به رشد و تکامل زن و مرد است . زیرا محیط گرم و صمیمی و فضای پر مودت و محبت خانواده فرصتی برای تبادل اندیشه ها ، رشد اجتماعی ، فرهنگی  و اخلاقی زن و شوهر و دیگر اعضای خانواده است .

در سازمان خانواده،افراد تحت تأثیر دانش ها ، بینش ها و دیدگاه ها و مهارت های یکدیگر هستند . در این فضا پاره ای از استعدادهای زن و مرد و دیگر اعضای خانواده شکوفا می گردد ، احساس و قبول مسئولیت و رشد اجتماعی ممکن می شود و تعامل حاکم بر این فضا به رشد شخصیت افراد کمک می کند .

6ـ داشتن فرزند و یا فرزندانی سالم و شایسته

میل به داشتن فرزند و تداوم نسل ، از انگیزه ها و اهداف مهمی است که همواره در دوره های مختلف تاریخی موجب ازدواج و تشکیل خانواده شده است .

در قرآن کریم آمده است که :

" پدید آورنده آسمانها و زمین ، برای شما از جنس خودتان همسرانی آفرید و از چارپایان جفتها، تا بر شمار شما بیفزاید . هیچ چیز مانند او نیست و اوست شنوایی بینا ."

وظایف و کارکردهای اساسی خانواده

با توجه به این که خانواده یکی از تأسیسات اجتماعی است که در دوره های مختلف تاریخی و در جوامع گوناگون وجود داشته و هم اکنون نیز به صورت هسته ای گسترش یافته ، دارای کارکردهای مختلفی است . در جامعه های گوناگون،این کارکردها و وظایف به دلایل فرهنگی ، مذهبی ، اجتماعی و اقتصادی یکسان نیست .اهم این کارکردها عبارت است از :

1ـ همکاری در امور تولیدی و اقتصادی خانواده

2ـ همفکری و همکاری در امور مربوط به تغذیه و بهداشت و دیگر کارهای خانه

3ـ تکمیل و تکامل زن و شوهر و دیگر اعضای خانواده و کمک به رشد اخلاقی ، اجتماعی و عقلانی یکدیگر

4ـ تولید مثل و داشتن فرزند

5ـ ارضای تمایلات عاطفی

6ـ تأمین امنیت روحی اعضای خانواده

7ـ پرورش و آموزش کودکان و نوجوانان